Μετά το Δεκέμβρη. Η τρομοκρατία στα χρόνια 1945 -46

Εφημερίδα Αριστερά! φ.66 (2/12/2000)
Χριστίνα Μπάρτσα

Η περίοδος 1945-46 είναι η τραγικότερη ίσως σελίδα στην ιστορία του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος. Είναι η περίοδος που ένα από τα σημαντικότερα, μαζικότερα και καλύτερα οργανωμένα αντιστασιακά εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα της Ευρώπης συνθηκολόγησε ουσιαστικά άνευ όρων, αφοπλίστηκε μόνο του και παρέδωσε ανυπεράσπιστα τα καλύτερα παιδία του και όλη τη χώρα στο μαχαίρι της αντίδρασης.

Αμέσως μετά την αποχώρηση του ΕΛΑΣ από την Αθήνα, στήθηκε το σκηνικό των «εγκλημάτων των εαμοκομμουνιστών» για να δικαιολογηθεί η αγγλική επέμβαση και το πογκρόμ που ακολούθησε. Συνεργεία από μαχαιροβγάλτες ξέθαβαν τα πτώματα αγωνιστών που έπεσαν στη μάχη της Αθήνας, αλλά και πολιτών που πέθαναν από φυσικό θάνατο, και αφού τα σκύλευαν και τα παραμόρφωναν φριχτά, τα εξέθεταν σε κοινή θέα παρουσιάζοντάς τα σαν θύματα των κομμουνιστών.

Με βάση αυτή την «πτωματολογία» και πατώντας στο τρίτο άρθρο της συμφωνίας της Βάρκιζας που αμνήστευε τα πολιτικά αδικήματα αλλά εξαιρούσε από την αμνηστία «τα κοινά αδικήματα κατά της ζωής και της περιουσίας», εξαπολύθηκε ένα πογκρόμ ενάντια σε οποιονδήποτε είχε σχέση με την εθνική αντίσταση. Βάσει αυτού του άρθρου καταδιώχτηκαν πάνω από 80.000 Έλληνες σαν «εκτελεστές της ΟΠΛΑ».

Δωσίλογοι, Χίτες, ταγματασφαλίτες και κάθε λογής αλήτικα στοιχεία επανδρώνουν τον κρατικό μηχανισμό και οργανώνουν παρακρατικές συμμορίες που οργιάζουν στην ύπαιθρο. Η συμμορία του Μαγγανά στην Πελοπόννησο, του Σούρλα στη Θεσσαλία, του Αντών Τσαούς στη Μακεδονία –όλοι πρώην συνεργάτες των κατακτητών- βασανίζουν, ληστεύουν, δολοφονούν, βιάζουν, καταστρέφουν.

Οι ΕΛΑΣίτες που παρέδιδαν τα όπλα και γύριζαν σπίτι τους έπεφταν στα χέρια των «εθνικοφρόνων» που τους βασάνιζαν τους δολοφονούσαν ή τους οδηγούσαν στη φυλακή. Οι εφημερίδες της εποχής είναι γεμάτες από τη συνηθισμένη τότε είδηση: «Χτες άγνωστοι σκότωσαν ...» Και οι σελίδες του «Ριζοσπάστη» -που ακόμα κυκλοφορούσε νόμιμα –γεμάτες από καταγγελίες για δολοφονίες, μεσαιωνικά βασανιστήρια, βιασμούς.

«Αγανακτισμένοι πολίτες» αλωνίζουν στις πόλεις. Επαγγελματίες «συγγενείς» γεμίζουν τις αίθουσες των δικαστηρίων αναγνωρίζοντας στα πρόσωπα των δικαζόμενων αγωνιστών το «δολοφόνο» του δικού τους ανθρώπου. Χιλιάδες καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν για δήθεν φόνους ανύπαρκτων προσώπων ή προσώπων που βρίσκονταν στη ζωή. Το μόνο στοιχείο που αρκούσε για να καταδικαστεί κάποιος ήταν η συμμετοχή του ή η συμπάθειά του προς το ΕΑΜ. Ακόμα και ανήλικα παιδία καταδικάζονταν σε θάνατο. Οι δε δικηγόροι που υπερασπίζονταν τους κρατούμενους είχαν την ίδια τύχη μ’ αυτούς.

Βρετανός ανταποκριτής παρομοιάζει στην εφημερίδα του την Ελλάδα με «τη χιτλερική Γερμανία στις αρχές της». Ακόμα και αστοί πολιτικοί αγανακτούν με την κατάσταση που επικρατεί. Οι Σοφούλης, Πλαστήρας και άλλοι κεντρώοι πολιτικοί σε υπόμνημά τους τον Ιούλη του 1945, δηλαδή 4 μήνες μετά τη Βάρκιζα, καταγγέλλουν την τρομοκρατία που «έχει προσλάβει έντασιν και βιαιότητα καθιστώσαν αφόρητον την ζωήν των μη βασιλοφρόνων πολιτών ... Αι τρομοκρατικαί οργανώσεις της άκρας Δεξιάς ων οποίων αι κυριώτεραι είχον εξοπλισθεί εν μέρει υπό των Γερμανών και παντοιοτρόπως συνηργάσθησαν μετ’ αυτών ... αναφανδόν συμπράττουν με τα όργανα της τάξεως προς τελείαν κάθε δημοκρατικής πνοής κατάπνιξιν». Σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν από τον τότε υπουργό Δικαιοσύνης στις 10 Δεκέμβρη 1945: το σύνολο των κρατούμενων στις φυλακές είναι 17.984, εκκρεμούν 18.401 υποθέσεις (λείπουν στοιχεία από 17 περιφέρειες), διώκονται σαν μέλη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ 48.956 (λείπουν στοιχεία από 14 περιφέρειες) και το σύνολο των διωκόμενων υπερβαίνει τις 80.000.

Ο Μ. Κύρκος, εκπρόσωπος του ΕΑΜ, κατήγγειλε στην επιτροπή του ΟΗΕ τα παρακάτω στοιχεία για την τρομοκρατία για το διάστημα από 2 Δεκέμβρη 1945 μέχρι 31 Μάρτη 1946 (δηλαδή λιγότερο από 4 μήνες):1.289 δολοφονίες, 6.671 τραυματισμοί, 31.631 βασανισμοί, 34.931 συλλήψεις, 18.767 λεηλασίες, 677 καταστροφές γραφείων, 509 απόπειρες φόνου και 165 βιασμοί γυναικών.

Η τρομοκρατία που επικρατεί οδηγεί σε πράξεις αυτοάμυνας και πολλοί διωκόμενοι παίρνουν τα βουνά. Η αυτοάμυνα παίρνει πιο οργανωμένη μορφή μέχρι το χτύπημα στο Λιτόχωρο το Μάρτη του ’46, που θεωρείται και η απαρχή του εμφυλίου, που όμως καθυστέρησε αρκετούς μήνες να οργανωθεί και να διεξαχθεί με ένταση και αποφασιστικότητα από τη μεριά του λαϊκού κινήματος.

Τον Ιούνη του ’46 ψηφίζεται στη Βουλή το Γ’ Ψήφισμα «περί εκτάκτων μέτρων κατά των επιβουλευομένων την δημοσίαν τάξιν και την ακεραιότητα της χώρας», με βάση το οποίο στήθηκαν τα έκτακτα στρατοδικεία που έστειλαν στο εκτελεστικό απόσπασμα χιλιάδες αγωνιστές.

Την ίδια περίοδο δημιουργείται το κολαστήριο της Μακρονήσου όπου μαρτύρησαν, πέθαναν, τρελάθηκαν χιλιάδες κρατούμενοι. Και όσο γενικεύεται ο εμφύλιος, τόσο εντείνεται η τρομοκρατία και οι διωγμοί.

Οι προθέσεις του ιμπεριαλισμού και της ντόπιας αντίδρασης να περάσουν δια πυρός και σιδήρου τη χώρα προκειμένου να τσακίσουν το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα και να ανακόψουν την πορεία για μια λαοκρατούμενη Ελλάδα είχαν φανεί πεντακάθαρα από την περίοδο της Κατοχής. Όμως οι ολιγωρίες, οι ταλαντεύσεις και τα αλλεπάλληλα λάθη της ηγεσίας ευθύνονται για τον αφοπλισμό και την παράδοση του λαού στο τρομοκρατικό όργιο, και για όλη την πορεία και κατάληξη αυτού του μεγαλειώδικου κινήματος.